60 YIL SONRA BAŞBAKAN ADNAN MENDERES
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi ebediyete intikalinin 60. Yılında bir dizi etkinlikle Merhum Başbakan Adnan Menderes’i andı.
60 Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes başlıklı panelde moderatörlük görevi üstlenen Söke İşletme Fakültesi Dekanı ve Adnan Menderes Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Turan Akkoyun konuşmasında şu hususlara yer verdi.
Attila, Vezir Tonyukuk, Sultan Alparslan, Sokullu Mehmet Paşa, ve daha niceleri ömrünce Türk milletine hizmetleri kadar ölümleriyle hatırlana gelmişlerdir.
Bugün böylesine bir toplantının amacı da vefat yıldönümü yanı sıra kendine reva görülen idamını devlet idaresi ve adamlığı açısından değerlendirebilmektir.
14 Mayıs 1950- 27 Mayıs 1960 tarihleri arasındaki döneme dair bir akademik ve fikri değerlendirmeler söz konusudur.
27 Mayıs 1960 – 17 Eylül 1961 tarihleri arasında 15 aylık süreç ise demokrasi ve hukuk ayıbı olarak değerlendirilebilecek durumdadır.
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi olarak 17 Eylül’de Recep Tayyip Erdoğan Kütüphanesinde “60 Yıl Sonra Adnan Menderes” konulu kitap sergisi etkinliğinin açılışında Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Aydın hocamızın vurguladığı gibi “Bugün: 17 Eylül 2021 Merhum Başbakan Adnan Menderes’in idamının 60. Yılı. Üniversitemize adını veren büyük devlet adamını halkın gözü önünden çekme amacıyla icra edilen eyleme rağmen Türk Milleti hala sevgisini, muhabbetini, saygısını muhafaza etmektedir.
Üzücü, acılı kısımlarını bir tarafa bırakacak olursak” onun hatırasına daha fazla katkı yapabiliriz.
Onun hatırasını yaptıklarından çeşitlemelerle dillendirmeye çalışacağız. Çünkü; o - İçimizden birisi
- Halkıyla bütünleşebilen bir lider
- Yeniliklerin öncüsüdür.
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi olarak Merhum Başbakan Adnan Menderes’e dair yakın dönemde bir dizi faaliyetin lokomotifi olduk.
Daha da ilerletilebilecek bu etkinlikler şunlardır:
- Rektörümüzün Moderatörlüğünde Ezanın Özgürlüğüne kavuşması canlı yayını
- Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ve Aydın Milli Eğitim Müdürlüğü ile Tevfik İleri açık oturumu
- Adnan Menderes Demokrasi Müzesine üniversite desteğinin sağlanması
- Adnan Menderes’e dair etkinliklerinin düşünce kamuoyu ile paylaşılması
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes Kitap Sergisi
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes 1. Halk Koşusu
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes etkinliğimizde bir final değil geniş bir parantez olacaktır.
Bütünü çalıştay, sempozyumu, kongre, kurultay ya da zirvelerde esasları belirlenebilecek şekilde yaşanan bir hayatın sona erdirilmesinin 60. Yılında onu hatırlatacak, eserlerinden birkaçını zikretmemize vesile olacak bir toplantıdayız.
- II. Abdülhamit Döneminde çocukluk
- II. Meşrutiyet devrinde tahsil
- Millî Mücadele döneminde Kuva-yıMilliyecilik
- Serbest Fırka içinde yeni yetme siyasi havanın teneffüsü sonrasında Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün tercihiyle Türk demokrasinin ufuklarında dalgalanan bir bayrağa dönüşmüştür.
Demokrat Parti iktidarında nasıl bir eğitim, ekonomi, iletişim politikası izlenmiştir.
Bunlar üzerinde duracağız. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yönettiği Millî Mücadele’nin kazanılması sonrasında ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nde ebedi şef ve millî şef dönemlerini takip eden ve ilk defa bir başvekil döneme ismini vermiştir.
Kendinden evvel 18 Hükümette 9 başvekil (İsmet İnönü, Fethi Okyar, Celal Bayar, Refik Saydam, Ahmet Fikri Tüzer, Şükrü Saraçoğlu, Recep Peker, Hasan Saka, Şemsettin Günaltay) vardı ancak onların bir dönemi söz konusu olmamıştır.
Adnan Menderes’i anarken ondan bir gün evvel idam edilen Dış İşleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ı da anmak görevimiz olduğunu düşünüyorum.
“Zorlu, ölüme gerçekten zorlu bir metanetle gitti.
O kadar ki, hatta mahut gömleğin üzerine giydirilişinden sonra, kendisine dini telkinde bulunan hocanın, Arapça kelimeleri telaffuzda düştüğü hataları düzeltti.
Kollarını arkadan bağlarken, başsavcıya son bir ricada bulundu. Ellerinin önden bağlanmasını istedi.
Fakat bunun kanunen imkânsızlığı kendisine anlatıldı. İdam sehpasına, öz dedesi Gazi Osman Paşa’nın adına yazılan marş eşliğinde gitmiştir.
Beraberce sehpaya doğru yürüdük. Ne masaya ne de masa üzerindeki sandalyeye çıkarken yardım istedi.
Hatta heyecandan eli titreyen cellâda: “Oğulum ne titreyip duruyorsun? İlmik senin değil, benim boynuma geçecek” dedi.
Sonra adetâ kendisini uçsuz bucaksız bir boşluğa atar gibi: “Allah memleketi korusun, haydi Allahısmarladık!” dedikten sonra, ayaklarının altındaki sandalyeyi itmek işini de kimseye bırakmadı.
Boyu uzun olduğu için, ayakları masaya basmıştı. Cellât masayı itti.
Ona bu kadarcık da iş düşmüş bulunmasaydı, Zorlu sanki asılmış değil, intihar etmiş olacaktı.
Fatin Rüştü Zorlu idamından hemen önce ailesine yazdığı mektup şöyledir: Anneciğim, Emelciğim, Sevinciğim ve Ağabeyciğim, Şimdi Cenab-ı Hakk’ın huzuruna çıkıyorum.
Sakinim. Huzur içindeyim. Benim için üzülmeyin. Sizlerin de sakin ve huzur içinde yaşamanız beni daima müsterih edecektir. Bir ve beraber olun. Allah’ın takdiratı böyle imiş.
Hizmet ettim ve şerefimi daima muhafaza ettim. Anne, siz sevdiklerimi muhafaza edin ve Allah’ın inayetiyle onların huzurunu temin edin. Hepinizi Allah’a emanet eder, tekrar üzülmemenizi ve hayatta berdevam olarak beni huzur içinde bırakmanızı rica ederim.
Allah memleketi korusun. Fatin Rüştü Zorlu” 60 Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes Paneli vesilesi ile başta Merhum Başbakanımızın, Dışişleri ve Maliye Bakanımızın şahsında Türklüğe, Türk devletine ve milletine katkı sağlayanların huzurunda saygı ile eğiliyor, Cenab-ı Allah’tan rahmet diliyorum.
Attila, Vezir Tonyukuk, Sultan Alparslan, Sokullu Mehmet Paşa, ve daha niceleri ömrünce Türk milletine hizmetleri kadar ölümleriyle hatırlana gelmişlerdir.
Bugün böylesine bir toplantının amacı da vefat yıldönümü yanı sıra kendine reva görülen idamını devlet idaresi ve adamlığı açısından değerlendirebilmektir.
14 Mayıs 1950- 27 Mayıs 1960 tarihleri arasındaki döneme dair bir akademik ve fikri değerlendirmeler söz konusudur.
27 Mayıs 1960 – 17 Eylül 1961 tarihleri arasında 15 aylık süreç ise demokrasi ve hukuk ayıbı olarak değerlendirilebilecek durumdadır.
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi olarak 17 Eylül’de Recep Tayyip Erdoğan Kütüphanesinde “60 Yıl Sonra Adnan Menderes” konulu kitap sergisi etkinliğinin açılışında Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Aydın hocamızın vurguladığı gibi “Bugün: 17 Eylül 2021 Merhum Başbakan Adnan Menderes’in idamının 60. Yılı. Üniversitemize adını veren büyük devlet adamını halkın gözü önünden çekme amacıyla icra edilen eyleme rağmen Türk Milleti hala sevgisini, muhabbetini, saygısını muhafaza etmektedir.
Üzücü, acılı kısımlarını bir tarafa bırakacak olursak” onun hatırasına daha fazla katkı yapabiliriz.
Onun hatırasını yaptıklarından çeşitlemelerle dillendirmeye çalışacağız. Çünkü; o - İçimizden birisi
- Halkıyla bütünleşebilen bir lider
- Yeniliklerin öncüsüdür.
Aydın Adnan Menderes Üniversitesi olarak Merhum Başbakan Adnan Menderes’e dair yakın dönemde bir dizi faaliyetin lokomotifi olduk.
Daha da ilerletilebilecek bu etkinlikler şunlardır:
- Rektörümüzün Moderatörlüğünde Ezanın Özgürlüğüne kavuşması canlı yayını
- Milli Eğitim Bakanlığı Din Öğretimi Genel Müdürlüğü ve Aydın Milli Eğitim Müdürlüğü ile Tevfik İleri açık oturumu
- Adnan Menderes Demokrasi Müzesine üniversite desteğinin sağlanması
- Adnan Menderes’e dair etkinliklerinin düşünce kamuoyu ile paylaşılması
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes Kitap Sergisi
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes 1. Halk Koşusu
- 60. Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes etkinliğimizde bir final değil geniş bir parantez olacaktır.
Bütünü çalıştay, sempozyumu, kongre, kurultay ya da zirvelerde esasları belirlenebilecek şekilde yaşanan bir hayatın sona erdirilmesinin 60. Yılında onu hatırlatacak, eserlerinden birkaçını zikretmemize vesile olacak bir toplantıdayız.
- II. Abdülhamit Döneminde çocukluk
- II. Meşrutiyet devrinde tahsil
- Millî Mücadele döneminde Kuva-yıMilliyecilik
- Serbest Fırka içinde yeni yetme siyasi havanın teneffüsü sonrasında Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün tercihiyle Türk demokrasinin ufuklarında dalgalanan bir bayrağa dönüşmüştür.
Demokrat Parti iktidarında nasıl bir eğitim, ekonomi, iletişim politikası izlenmiştir.
Bunlar üzerinde duracağız. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yönettiği Millî Mücadele’nin kazanılması sonrasında ilan edilen Türkiye Cumhuriyeti’nde ebedi şef ve millî şef dönemlerini takip eden ve ilk defa bir başvekil döneme ismini vermiştir.
Kendinden evvel 18 Hükümette 9 başvekil (İsmet İnönü, Fethi Okyar, Celal Bayar, Refik Saydam, Ahmet Fikri Tüzer, Şükrü Saraçoğlu, Recep Peker, Hasan Saka, Şemsettin Günaltay) vardı ancak onların bir dönemi söz konusu olmamıştır.
Adnan Menderes’i anarken ondan bir gün evvel idam edilen Dış İşleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’ı da anmak görevimiz olduğunu düşünüyorum.
“Zorlu, ölüme gerçekten zorlu bir metanetle gitti.
O kadar ki, hatta mahut gömleğin üzerine giydirilişinden sonra, kendisine dini telkinde bulunan hocanın, Arapça kelimeleri telaffuzda düştüğü hataları düzeltti.
Kollarını arkadan bağlarken, başsavcıya son bir ricada bulundu. Ellerinin önden bağlanmasını istedi.
Fakat bunun kanunen imkânsızlığı kendisine anlatıldı. İdam sehpasına, öz dedesi Gazi Osman Paşa’nın adına yazılan marş eşliğinde gitmiştir.
Beraberce sehpaya doğru yürüdük. Ne masaya ne de masa üzerindeki sandalyeye çıkarken yardım istedi.
Hatta heyecandan eli titreyen cellâda: “Oğulum ne titreyip duruyorsun? İlmik senin değil, benim boynuma geçecek” dedi.
Sonra adetâ kendisini uçsuz bucaksız bir boşluğa atar gibi: “Allah memleketi korusun, haydi Allahısmarladık!” dedikten sonra, ayaklarının altındaki sandalyeyi itmek işini de kimseye bırakmadı.
Boyu uzun olduğu için, ayakları masaya basmıştı. Cellât masayı itti.
Ona bu kadarcık da iş düşmüş bulunmasaydı, Zorlu sanki asılmış değil, intihar etmiş olacaktı.
Fatin Rüştü Zorlu idamından hemen önce ailesine yazdığı mektup şöyledir: Anneciğim, Emelciğim, Sevinciğim ve Ağabeyciğim, Şimdi Cenab-ı Hakk’ın huzuruna çıkıyorum.
Sakinim. Huzur içindeyim. Benim için üzülmeyin. Sizlerin de sakin ve huzur içinde yaşamanız beni daima müsterih edecektir. Bir ve beraber olun. Allah’ın takdiratı böyle imiş.
Hizmet ettim ve şerefimi daima muhafaza ettim. Anne, siz sevdiklerimi muhafaza edin ve Allah’ın inayetiyle onların huzurunu temin edin. Hepinizi Allah’a emanet eder, tekrar üzülmemenizi ve hayatta berdevam olarak beni huzur içinde bırakmanızı rica ederim.
Allah memleketi korusun. Fatin Rüştü Zorlu” 60 Yıl Sonra Başbakan Adnan Menderes Paneli vesilesi ile başta Merhum Başbakanımızın, Dışişleri ve Maliye Bakanımızın şahsında Türklüğe, Türk devletine ve milletine katkı sağlayanların huzurunda saygı ile eğiliyor, Cenab-ı Allah’tan rahmet diliyorum.
