Hızlı başlayan pamuk hasat döneminin sonuna yaklaştık. Bu yıl geçen yıla oranla rekolte kayıplarının olduğunu görmekteyiz. Pamuğunu toplayan üreticimizin henüz tarlada işi bitmedi. Hasat sonu arazide kalan pamuk çalıları gelecek sezon ve sürdürülebilir bir tarım için büyük önem arz etmektedir. Söke ovası, deniz dolgusu olup alüvyal topraklardan oluşmuş bir delta ovasıdır. Genel itibariyle tınlı bir bünyeye sahip olan topraklarımızda Akdeniz ikliminin de etkisiyle kimyasal ayrışma hızlı gerçekleşmektedir. Topraklarımızda bu gibi sebeplerden dolayı organik madde miktarımız oldukça düşüktür ( %1,5’tan az), (istenen %3-6). Bölgemizde bu sebeple bakanlık tarafından yürütülen ÇATAK projelerinde organik madde miktarını arttırmaya yönelik çiftlik gübresi attırılmaktadır. Bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyüyüp gelişebilmesi ve optimum verimi verebilmesi için topraktaki organik madde son derece önemlidir. Organik madde yani humus toprağı öncelikle fiziksel olarak uygun hale getirmektedir. Toprağın gözenekli yapısında iyileştirme yaparak uygun zamanda tava gelmesini sağlamaktadır. Yine organik madde, toprağın daha iyi agregatlaşmasını sağladığı için yağış sonrası kaymak tabakasının oluşumunu azaltmaktadır. Fiziki durumu düzgün olan topraklarda bitki kökleri daha rahat su, hava ve besin elementlerine erişebilmektedir. Bağlayıcı özelliğinden dolayı erozyonla mücadelede de organik maddenin önemi büyüktür. Reaksiyon olarak topraklarımız alkali özellik göstermektedir. Özellikle topraktaki sodyum iyonlarının fazlalığı yüksek pH değerlerine sebep olarak bitki gelişimini yavaşlatmaktadır. Organik madde, fiziko-kimyasal özelliklerinden dolayı toprakta bulunan bu sodyum iyonlarını adsorbe edip yüksek pH değerlerini düşürmede büyük rol oynamaktadır. Yine benzer şekilde bakanlık tarafından uygulanan ÇATAK projelerinde de topraklardapH değerlerini düşürme amaçlı üreticilere kükürt içerikli jips kullandırılmaktadır. Toprak canlı bir materyaldir. Canlılığını ise içeresinde barındırdığı makro ve mikro canlılar ile bitkiler oluşturmaktadır. Özellikle mikrobiyal canlılar (bakteri, mantar vb.) bitki besin elementlerini bitkilerin alabileceği forma dönüştürmede büyük role sahiplerdir. Bu mikrobiyal canlıların beslenip fayda sağlayabilmesi için de ortamda organik maddenin bulunması zorunludur. Örneğin toprakta bulunan azotobakterler bitki için yarayışsız formda olan azotu yarayışla forma çevirerek bitki beslenmesinde önemli bir yere sahiptir. Yine topraktaki birçok bakteri ve mantarlar organik maddeyi ayrıştırarak bitki için kullanılabilir makro ve mikro yarayışlı formda besin elementlerini meydana getirirler. Tarım topraklarında istenen bu mikrobiyal aktivite için de organik madde olmazsa olmazlardandır. Pamuk tarımında çok fazla gübre kullanılmaktadır. Özellikle son bu yıl gübre fiyatlarındaki artışları da düşündüğümüz de ciddi bir maliyet kalemi olmuştur. Hasat sonrası kalan pamuk çalısında, bilimsel çalışmalara göre bitkinin aldığı azotun %48’inin, fosforun %40’ının ve potasyumun %74’ünün kaldığı bilinmektedir. Yani atılan gübrenin neredeyse yarısı bitkinin vejatatif kısmında kalmaktadır. Bu denli bitki besin elementiyle zengin pamuk çalısının uygun ekipmanlarla parçalanıp toprağa karıştırılması bir sonraki sezon için büyük fayda sağlayacaktır. Bu sayede toprağın ve dolayısıyla bitkinin ihtiyaç duyduğu besin elementi açığı azalarak daha az gübreleme yeterli gelecektir. Az gübreleme ile beraber de üreticinin gübre maliyeti düşecek, çevre ve yeraltı suları daha az kirlenecektir. Toprak mikrobiyal dengesi korunacağı için bitki köklerine zarar vererek çimlenme sonrası solgunluğa sebep olan Verticilliumvb. toprak kökenli patojenler de baskılanmış olacaktır. Pamuk saplarını parçalayarak toprağa tekrar geri kazandırmanın hastalık ve zararlıları baskılayabileceği bilimsel çalışmalarda da belirtilmektedir. Bizim başka toprağımız yok. O yüzden mevcut topraklarımızı doğaya saygılı ve bilinçli bir şekilde kullanmak zorundayız. Bilinçli bir şekilde yapılmayan tarım, toprakları ve çevreyi geri dönüşü olmayacak bir şekilde bozacaktır. Sadece kimyasal gübre kullanarak aşırı şekilde yapılan bilinçsiz gübreleme hem toprakları yoracak hem de hastalık ve zararlıların artışına sebep olacaktır. Bununla birlikte ilaç ve gübre kullanım miktar-maliyetleri artarken rekolte kayıpları kaçınılmaz olacaktır. M. Kemal KOCABAŞ Yön. Kur. Bşk.
